Orta Çağ Nedir
Orta çağ nedir , dünya tarihinin yaklaşık bin yıllık bir bölümünü kapsayan, toplumların siyasi, ekonomik, dinî ve kültürel anlamda büyük dönüşümler yaşadığı bir dönemdir. Çoğu kişinin aklında “karanlık çağ” olarak kalsa da, bu tanımlama gerçeğin yalnızca küçük bir kısmını yansıtır. Orta Çağ, hem Avrupa’da hem de Asya, Afrika ve Orta Doğu’da güçlü devletlerin kurulduğu, yeni inanç sistemlerinin yayıldığı, ticaret yollarının geliştiği ve bilimsel ilerlemenin temellerinin atıldığı bir dönemdir.
Orta Çağ Ne Zaman Başladı ve Ne Zaman Bitti?
Tarihçiler Orta Çağ’ın başlangıcını genellikle Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılması (M.S. 476) olarak kabul eder. Bu olay, Avrupa’daki siyasi yapıyı kökten değiştirmiş ve feodalite düzeninin yükselişine yol açmıştır.
Orta Çağ’ın bitişi ise İstanbul’un Fethi (1453), Coğrafi Keşifler (1492) ve Rönesans’ın başlaması gibi olaylarla sembolize edilir. Yani Orta Çağ, yaklaşık 1000 yıllık uzun bir süreci kapsar.
Orta Çağ’da Avrupa: Feodal Düzenin Yükselişi
Orta Çağ denilince akla ilk gelen bölgelerden biri Avrupa’dır. Bu dönemde toplumun temel yapısı feodalite sistemi üzerine kuruluydu.
- Kralların sınırlı gücü vardı.
- Toprak beyleri (senyörler) yerel yönetimlerde egemendi.
- Köylüler (serfler) toprağa bağlı yaşardı.
Haçlı Seferleri de Orta Çağ Avrupa’sının en önemli olayları arasındadır. Bu seferler, hem dinî hem de ekonomik sebeplerle yapılmış ve Doğu ile Batı arasındaki etkileşimi artırmıştır.
İslam Medeniyetinin Yükselişi
Avrupa karanlık dönemini yaşarken, Orta Doğu ve Orta Asya’da İslam Medeniyeti altın çağını yaşıyordu.
7. yüzyılda İslamiyet’in doğuşuyla başlayan süreç, bilimin, sanatın, tıbbın, matematiğin ve felsefenin hızla geliştiği bir dönemi beraberinde getirdi.
Bu dönemde;
- Harezmi (cebirin kurucusu),
- İbn Sina (tıp alanında devrim),
- Farabi,
- Biruni,
- İbn Rüşd
gibi bilim insanları dünya bilim tarihine büyük katkılar sundu.
Ayrıca Endülüs Emevileri sayesinde İslam kültürü Avrupa’ya taşındı ve Rönesans’ın temelini oluşturan bilgi aktarımı sağlandı.
Türk-İslam Devletleri ve Orta Çağ
Orta Çağ aynı zamanda Türk tarihinin en önemli dönemlerinden biridir.
Bu süreçte:
- Göktürkler,
- Uygurlar,
- Karahanlılar,
- Gazneliler,
- Büyük Selçuklu Devleti,
- Anadolu Selçukluları
gibi büyük devletler kurulmuş, özellikle Malazgirt Savaşı (1071) ile Anadolu’nun kapıları Türklere açılmıştır. Selçukluların bilim ve kültür alanındaki çalışmaları, mimari eserleri ve siyasi stratejileri, Orta Çağ’ın şekillenmesinde önemli bir yere sahiptir.
Orta Çağ’da Çin ve Uzak Doğu
Bu dönemde Çin, bilimsel ve teknolojik açıdan oldukça gelişmişti.
- Barut
- Pusula
- Kâğıt
- Matbaa
gibi dünya tarihini değiştiren icatlar bu dönemde Çin’de kullanılıyordu. Bu icatlar zamanla İpek Yolu üzerinden diğer bölgelere yayıldı ve dünya uygarlığını derinden etkiledi.
Orta Çağ Kültürü ve Günlük Yaşam
Orta Çağ’da yaşam bölgeden bölgeye farklılık gösterse de bazı ortak özellikler vardı:
- Tarım ekonominin temelini oluşturuyordu.
- Sınıfsal ayrılıklar belirgindi.
- Din, sosyal hayatın merkezinde yer alıyordu.
- Şehirleşme sınırlı fakat düzenliydi.
Bu dönemde sanat ve mimari de önemli gelişmeler kaydetti. Gotik mimarinin en önemli örnekleri olan Notre Dame, Köln Katedrali gibi yapılar Orta Çağ’ın kültürel birer mirasıdır.
Orta Çağ’ın Sonu ve Yeni Bir Dünyanın Başlangıcı
Orta Çağ’ın sona ermesi, yeni bir çağın habercisiydi.
- Rönesans, sanat ve bilimin yeniden doğuşunu temsil eder.
- Coğrafi keşifler, dünyanın bilinmeyen bölgelerini açığa çıkardı.
- Matbaanın yayılması, bilgiyi geniş kitlelere ulaştırdı.
Bu gelişmeler, Orta Çağ’ın kapanıp Yeni Çağ’ın başlamasına yol açtı.
Orta Çağ, sanıldığı gibi sadece “karanlık” bir dönem değildir. Avrupa’da feodal yapı güçlenirken, diğer bölgelerde bilimsel ve kültürel ilerlemeler hızla devam etmiştir. Bu çağ, modern dünyanın temellerinin atıldığı, büyük dönüşümlerin yaşandığı ve kültürel etkileşimlerin arttığı bir dönemdir. Tarihi anlamak isteyen herkes için Orta Çağ, mutlaka incelenmesi gereken bir zaman dilimidir.